1
دکتر ابراهیم محمدی
Diabetes and Ramadan
Practical Guidlines 2021
گایدلاین عملی دیابت ورمضان سال 0202
International diabetes Federation(ID) IN COLLOBORATION WITH THE
DIABETES AND RAMAZAN(DAR)INTERNATIONAL ALLIANCE
فدراسیون بین المللی دیابت با همکاری اتحادیه بین المللی دیابت ورمضان
پشتیبانی توسط :شرکت سانوفی sanofi وسرویر servier
فهرست تالیف کنندگان IDF-DAR Practical Guidelines ..:

ادامه مطلب...

روزه داری در سه ماه اول بارداری ممنوع است.

در 3 ماه اول بارداری مغز جنین در حال رشد است،و به گلوکز مستقیم مادر نیاز دارد، بنابراین روزه گرفتن در این دوران توصیه نمی شود.

بعلاوه میزان کتون، و کنون موجود در خون جنینی در 3 ماه اول بارداری افزایش می یابد.افزایش کتون می تواند باعث عدم رشد جنین شده و در آینده بر قدرت یادگیری کودک تاثیر بگذارد.

شرایط روزه داری در 3 ماهه دوم و سوم

در سه ماهه دوم وسوم بارداری چنانچه فرد از نظر جسمی سالم باشد وبه بیماری زمینه ای مبتلا نباشد می تواند با رعایت مواردی روزه بگیرد. توصیه می شود زنان بارداری که شرایط روزه داری را دارند حد فاصل بین افطار تا سحر مایعات فراوان بنوشند و از غذاهای فیبردار ماننند میوه و غلات استفاده کنند. همچنین مصرف شیرینی ها وقند توصیه نمی شود زیرا احتمال ابتلا به دیابت بارداری را زیاد می کند.همچنین بهتر است از مصرف قندهای کانسنتره مانند زولبی و بامیا جلوگیری شود و خرماو کشمش هم کمتر مصرف شود.

زنان بارداری که درسه ماهه دوم و سوم بارداری روزه می گیرند باید روزانه در ساعت های 12, 14, 16, 18, و20 کتون ادرار خود را آزمایش کنند. اگر حوالی ساعت 12 یا 14 کتون افزایش یابد نباید روزه بگیرند اما بالا بودن کتون ادرار حوالی ساعت 18و20 عادی است و مانعی برای روزه نیست. بهتر است زنان باردار از 36 هفتگی به بعد روزه نگیرند و با مصرف مایعات و مواد غذایی کافی شرایط زایمان را برای خود تسهیل کند.

 

 

فعالیت بدنی یکی از پایه های مدیریت دیابت،پیشگیری از دیابت و زندگی سالم است.

بااین حال لازم است در طول ماه مبارک رمضان,با توجه به شرایط ویژهای که در اون قراردادیم, مراقب عوارضی مثل کم آبی یا افت قند خون باشیم.

پس این توصیه ها رو در ماه رمضان بخاطر داشته باشیم:

1-فعالیت بدنی را به ساعات پایانی روز و بعد افطار موکول کنیم . به این ترتیب بدن انرژی کافی برای فعالیت رو دریافت کرده و خطر افت قند,افت فشار خون یا ضعف وجود ندارد.با این حال یادمان باشد نباید بلافاصله بعد از مصرف وعده غذایی, فعالیت شدید داشت.

2-فعالیت بدنی برای این ایام,می تواند 40-30 دقیقه پیاده روی با شدت متوسط باشد.

3-سایر ورزش هایی که از شدت متوسط برخوردارند ومی توان انتخاب مناسبی باشند :   >بدمینتون        > دوچرخه سواری سبک         > یوگا و ورزش های هوازی

توصیه های تغذیه ای بیماران دیابتی طی ماه رمضان

1-مقدار کالری دریافتی روزانه را بین وعده سحر و افطار و در صورت نیاز به یک یا دو میان وعده تقسیم کنید.

2-از تناسب و تعادل وعده های غذایی اطمینان داشته باشید.

45-50  درصد کربوهیدرات

20-30 درصد پروتئین

< 35 درصد چربی

3-مواد غذایی با نمایه گلایسمی پایین و فیبر بالا مصرف کنید تا انرژی را قبل و بعد از روزه داری به آرامی ازاد کند.

به عنوان مثال نان تهیه شده از غلات کامل, حبوبات,برنج

4-مقدار زیاد میوه,سبزی و سالاد مصرف کنید.

5- مقدار مصرف غذاهای حاوی سطوح بالای اسید چرب اشباع را به حداقل برساند.

به عنوان مثال , کره , سمبوسه, میان وعده های سرخ شده در روغن زیاد.

6-از مصرف دسرهای شیرین اجتناب شود.

7- مقدار روغن کمی در پخت غذا استفاده شود.

8- با نوشیدن آب و دیگر نوشیدنیهای شیرین نشده بدن خود را هیدراته نگه دارید.

9-از مصرف نوشیدنی های کافئین دار و شیرین اجتناب شود.

میزان کالری مورد نظر برای مردان و زنان طی ماه رمضان{کیلو کالری در روز}

مردان                                                       برای حفظ وزن  2200-1800       برای کاهش وزن 1800

 زنان دارای قد بزرگتر از 150 سانتی متر          برای حفظ وزن  1500-2000        برای کاهش وزن 1500

زنان دارای قد کوچکتر از 150 سانتی متر         برای حفظ وزن 1500                  برای کاهش وزن 1200

 

هفت مرحله ساده برای طراحی بشقاب غذا در تغذیه سالم:

این مراحل برای “کنترل دیابت” و کاهش وزن موثر می باشد. طراحی بشقاب غذا این اجازه را به شما می دهد که مواد غذایی دلخواه را انتخاب نموده، اما با تغییر در اندازه ی سهم ها می توانید از هر گروه مواد غذایی، انتخاب های سالم تری داشته باشید.
با این هفت مرحله آغاز نمایید:
1. خطی مستقیم وسط بشقاب ناهار خود بکشید. سپس یکی از بخش ها را مجددا به دو بخش تقسیم نمایید. با انجام این کار شما سه بخش در بشقاب خود خواهید داشت.
2. بزرگترین بخش بشقاب را با سبزیجات غیر نشاسته ای پر کنید. برای مثال:
* اسفناج، هویج، کاهو، سبزیجات، کلم پیچ * نخود سبز، بروکلی، گل کلم، گوجه فرنگی * پیاز، خیار، چغندر، بامیه * قارچ، فلفل، شلغم
3. حال یکی از بخش های کوچک را با مواد غذایی نشاسته ای یا غلات کامل پر نمایید. برای مثال:
* نان حاوی غلات کامل * گیاهان گندمی حاوی فیبر زیاد، برنج ، ماکارونی * حبوبات پخته شده مثل لوبیا * سیب زمینی، لوبیا سبز، ذرت
4. سپس در بخش کوچک باقیمانده ، پروتئین ها را قرار دهید. برای مثال:
* گوشت مرغ یا بوقلمون بدون پوست * ماهی مثل ماهی تن، سالمون * سایر مواد غذایی دریایی مثل میگو * تخم مرغ و پنیر کم چرب
5. به برنامه غذایی خود میوه یا لبنیات و یا هر دو را اضافه نمایید.
6. از چربی های سالم و به مقدار کم استفاده نمایید.

مثالی از بشقاب ماه رمضان

1- یک لیوان شیر کم چرب                                        2-یک تا دو عدد خرما                               3-یک برش کوچک هندوانه                                           4-دوقاشق چایخوری روغن                                 5-چهار اونس پروتیین لخم                                      6-یک لیوان سبزیجات                               7-یک ونیم لیوان برنج غلات کامل                                   8-یک و سه دهم لیوان حبوبات

توزیع کالری دریافتی روزانه طی ماه رمضان

سحر                                                           40-30 درصد       از کل کالری در روز

افطار و شام                                                 50-40 در صد       از کل کالری در روز

میان وعده های بین وعده های اصلی              20-10 در صد       از کل کالری در روز 

 

 

راهنمای روزه داری در دیابت دکتر ابراهیم ساتلیخ محمدی گنبد کاووس

بر اساس مطالعات انجام شده روزه داری علاوه بر اثرات مفید در قند خون می تواند در بیماران دیابتی باعث افزایش نامطلوب قند خون ویا حملات هیپوگلیسمی[کاهش شدید قند خون] شود. که لازم است بر اساس شرایط بیمار تصمیم گیری شود.

عوارض روزه داری در بیمار دیابتی چیست؟

1- افزایش قند خون [علائم قند خون    بالا:1- تشنگی مفرط 2- گرسنگی                3-تکرر ادرار                    4-خستگی       5- گیجی                             6-تهوع , استفراق 7-درد شکمی ]

2- افت قند خون      [علائم قند خون پایین:1-لرزش               2-  تعریق,حس سرما 3- افزایش ضربان قلب    4- گرسنگی     5- تغییر وضعیت هوشیاری 6-گیجی                 7-سردرد       ]

علتهای افزایش قند خون و راه حل ان چیست؟

الف- علت ها 1-بالا بودن قند خون قبل از رمضان                    2- کاهش داروهای مصرفی توسط بیماران بدون مشورت پزشک                       3- مصرف نامنظم داروها

4- افزایش مصرف غذا و مواد افزایش دهنده قند خون             5- کاهش فعالیت بدنی در ماه رمضان

ب-راه حل ها1- برنامه آموزشی                                      2-وعده افطار را بصورت یک وعده سبک مانند وعده صبحانه مصرف کنند و پس از مدتی یک وعده غذایی مفصل تر مانند شام دریافت کنند .

3-مصرف کافی مایعات برای تامین آب بدن

علتهای افت قند خون وراه حل ان چیست؟

الف-علت ها  1-سابقه بروز افت قند خون قبل از ماه رمضان                                              2- کاهش مصرف مواد غذایی و یا حذف وعده سحری

                   3 -تنظیم نکردن دوز داروهای کاهنده قندخون در طول روزه داری                   4-انجام فعالیت بدنی شدید در فاصله سحر تا افطار

پ- راه حل ها  برنامه آموزشی

 

توصیه ها

 

1-همه بیماران دیابتی باید 2-3 ماه پیش از ماه رمضان توسط پزشک و یا تیم دیابت معاینه شود.

چه مواردی باید بررسی شود؟ 1- سابقه ابتلا به دیابت 2-چگونگی کنترل دیابت 3-سابقه کاهش شدید یا افزایش شدید قند خون 4-داروهای مصرفی

2- آموزش بیماران دیابتی 2-3 ماه پیش از ماه رمضان شامل:

1-علائم کاهش یا افزایش شدید قند خون و اقدامات ضروری در هنگام بروز علایم     2-علائم کاهش قند آب [دهیدراسیون]و اقدامات ضروری در هنگام بروز این علایم

3- خودپایشی منظم قند خون با گلوکومتر در طول ماه رمضان                             4 -رعایت رژیم غذایی مناسب

5-تنظیم فعالیت های بدنی در طول روزه داری                                                  6-تنظیم زمان و میزان مصرف داروها توسط پزشک

3- در موارد زیر بیماران دیابتی روزه نگیرند:

1- اکثر افراد به دیابت نوع 1    2-اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که تحت درمان با انسولین چند بار در روز                    3-دیابت نوع 2 کنترل نشده قند 130-90 نباشد

4-افت قند مکرر                         5-سابقه بستری در بیمارستان درسه ماه قبل به علت افت یا افزایش شدید قند خون        6-بیمارانی که علایم قند خون پایین را نشان نمیدهد

7-سابقه دیابت کنترل نشده مقاوم       8 -سابقه DKA وHHS درسه ماه قبل     9-وچود بیماریهای همراه وبیماری های حاد         10-ابتلا به عوارض پیشرفته میکرو و ما کر واسکولر دیابت            11-دیالیز      12- دیابت و بارداری           13-سالمندان مبتلا به دیابت به خصوص اگر تنها زندگی می کنند.           14-عدم همکاری بیمار یا عدم توانایی بیمار در مراقبت از خود

4-بیماران دیابتی که همه شرایط زیر را داشته باشند می توانند روزه بگیرند.

1-چاق یا دارای وزن طبیعی   2- تحت کنترل با رژیم غذایی یا تحت درمان با رژیم داروهای خوراکی کاهنده قند خون با نظر پزشک 3-دارای قند خون نسبتا مطلوب ووضعیت ثابت  4- در سه ماهه اخیر دچار قن دخون مکرر ویا افزایش شدید قند خون نشده اند 5- آموزش پذیر باشند و دستورات پزشکی را دقیق انجام دهد. 6- در صورت مراجعه منظم به پزشک  7- عدم ابتلا به بیماری های همراه پیشرفته یا عوارض مزمن پیشرفته دیابت.

5-تغییرات درمانی توصیه شده در درمان بیماران دیابتی نوع 2 که درماه رمضان روزه می گیرند.

 1- بیمارانی که قبل از رمضان با رژیم غذایی و ورزش درمان می شوند .در طی رمضان تغییر زمان و شدت ورزش انجام دهیم و اطمینان از دریافت کافی مایعات  داشته باشیم

2- بیمارانی که قبل از رمضان با داروهای خوراکی کاهنده قند خون درمان می شوند. در طی ماه رمضان از دریافت کافی مایعات اطمینان پیدا کنند.

اگر قبل رمضان متفورمین [مثلا 3 قرص 500 میلی ] می خورد در طی رمضان دو سوم کل روزانه هنگام افطار و یک سوم هنگام سحر استفاده شود[1000 میلی گرم در وعده افطار  و 500 میلی گرم در وعده سحر]

قرص گلوتازون و آکاربوز در طی رمضان نیازی به تغییر نیست.

3- اگر گلی بن کلامید وگلیکلازید در قبل رمضان یک بار در روز استفاده می کند. در طی رمضان دوز تعیین شده باید قبل از وعده افطار خورده شود [دوز دارو باید براساس کنترل قندخون و خطر افت قند خون تغییر کند.

4-اگرقبل رمضان گلی بن کلامید و گلی کلازید دوبار در روز استفاده می کند در طی رمضان نیمی از دوز داروی صبح در وعده سحر ودوز داروی معمول شب در وعده افطار دریافت شود.

5-بیمارانی که قبل رمضان انسولین مصرف می کنند.[مشاوره با سطح بالاتر ] در طی رمضان از انسولین طولانی یا متوسط اثر به هنگام افطار ویا قبل از خواب و انسولین کوتاه سریع اثر در وعده افطار و  نصف دوز معمول صبح در وعده سحر تزریق شود.

 6-بیماران لازم است در صورت بروز هر یک از موارد زیر بلافاصله افطار کنند.

1- در صورتی که بیمار دیابتی روزه دار در طی روز دچار علایم افت قند خون شود و یا درصورت اندازه گیری با گلوکومتر قند خون کمتر از 60 میلی گرم بر دسی لیتر باشد. حتما باید روزه خود را با خوردن شربت یا شیرینی مختصر افطار کند و سپس یک وعده غذایی کامل مصرف نماید.

2-در صورتی که در ساعات اولیه روزه داری بعد از اندازه گیری قند خون با گلوکومتر قند خون کمتر از 70 میلی گرم بر دسی لیتر باشد به ویژه اگر از انسولین و داروهایی مانند گلی بن کلامید استفاده می شود حتما روزه باید افطار شود

3-اگر قند خون بیشتر از 300 میلی گرم بر دسی لیتر باشد باید روزه افطار شود.

4-اگر هنگام سحر قند خون بالا باشد[بالاتر از 200 میلی گرم بر دسی لیتر] باید از مواد غذایی سحری 20 درصد کم شود و دوز قرص یا انسولین با نظر پزشک تنظیم شود اما اگر قند خون بالای 250 میلی گرم بر دسی لیتر بود توصیه می شود که فرد ان روز روزه نگیرد.

5-لازم است قند خون به طور مرتب 2 ساعت بعد از افطار اندازه گیری شود و اگر بالای 250 میلی گرم بردسی لیتر بود فرد روزه دار 30 تا 60 دقیقه پیاده روی کند و  بعد 20 درصد از مقدار غذای افطار خود[به ویژه مواد قندی ونشاسته ای]کم کند تا دوباره قند خون افزایش نیابد. گاهی لازم است دوز قرص یا انسولین با نظر پزشک افزایش دهد.

6-توصیه می شود بیماران دیابتی روزه دار به خصوص افرادی که انسولین دریافت می کنند روزانه بلافاصله قبل از افطار 2 ساعت بعد از افطار و در زمان سحر قند خون را اندازه بگیرند ودر صورت مشاهده علائم کاهش یا افزایش قند خون خود را مجددا اندازه گیری کنند.

7-در صورتی که فرد دیابتی برای خوردن سحری بیدار نشود بهتر است از روزه گرفتن در آن روز مصرف شود چرا که احتمال پایین افتادن قند خون و کم آبی بدن زیاد است.

8-اگرفرد دیابتی مصرف داروی خودرا فراموش کند خصوصا در صورتی که قند خون بالا است بهتر است ان روز را روزه نگیرد

اقتباس از کتاب راهنمای بالینی دیابت تهیه کننده مرکز تحقیقات دیابت پژوهشگاه علوم غدد ومتابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران

زمان های توصیه شده اندازه گیری قند خون در ماه رمضان

1- قبل از سحر       2-صبح          3- ظهر           4-اواسط بعداز ظهر            5-قبل از افطار                   6-دو ساعت بعد از افطار            7-هر زمان  با مشاهده علائم هیپر گلیسمی و هیپوگلیسمی و یا احساس ناخوشی

 

((ديابت و روزه‌داري))

ماه مبارک رمضان آغاز شده است،ايام برقراري تعادل جسم و روح و تبدیل زياده‌روي‌ها و سهل‌انگاري‌هاي طول سال به توجه و تمركز بر جسم و روح كه این خود، از اهداف مهم روزه‌داري است.

بدون شك، اگر آماده سازي براي روزه‌داري ماه مبارك رمضان، قبل از شروع اين ماه آغاز گردد، نتايج پايدار تری به دنبال خواهد داشت و از اين رو است كه در كتب ادعيه، به تناوب و در برخي روزها، روزه‌داري در ماه‌هاي رجب و شعبان توصيه گرديده است.

ديابتي‌هاي عزيز نيز مي‌توانند از اين قاعده پيروي نمايند.

حدود 8 ميليون نفر از جمعيت كشور به ديابت مبتلا هستند. حفظ مقدار قندخون در حد طبيعي (140- 60 ميلي‌گرم درصد)، هدف درمان ديابت است زيرا افزايش دراز مدت قند خون، سبب بروز عوارض ديابت مي‌شود كه در آن صورت، درمان ديابت بسيار پرهزينه و گاه غيرممكن خواهد شد❗️

افراد ديابتي كه از آموزش‌هاي لازم برخوردار شده‌اند به خوبي قادرند تشخيص دهند آيا مي‌توانند روزه بگيرند يا خير زيرا اين افراد طي آموزش‌هاي خود دريافته‌اند كه به كدام گروه از ديابتي‌ها تعلق دارند و در مورد شرايط روزه‌داري در هر گروه حتماً با پزشك خود مشورت مي‌نمايند.

طبيعي است كه عده‌اي از ديابتي‌ها علاقمند به روزه‌داري هستند، همان گونه كه طبق آمارها نشان مي‌دهد بيش از 50 ميليون نفر از ديابتي‌‌هاي مسلمان در سراسر جهان در ماه مبارك رمضان روزه‌دار هستند.

افراد تحت درمان با انسولين: از آنجا كه اين افراد پي‌‌آمد تزريق انسولين، به دفعات نيز بايد غذا ميل نمايند، لذا توصيه نمي‌شود روزه بگيرند.

در صورت تمايل شديد به روزه‌داري، با توجه به شرايط زير، اين افراد در موارد خاص و آن هم زير نظر پزشك معالج خود مي‌توانند روزه بگيرند :

نداشتن نوسانات شديد قند خون و نيز عوارض پيشرفته ديابت (عوارض چشمي، كليوي، عصبي و قلبي- عروقي)

 افراد تحت درمان با داروهاي خوراكي (قرص): لازم است اين افراد با پزشك معالج خود مشورت نمايند. به طور كلي براي افرادي كه توانسته‌اند قند خون خود را به طور دائمي در حد طبيعي حفظ و كنترل نمايند با حفظ شرايط زير، از نظر پزشكي روزه‌داري بلامانع است:

لازم است مدتي قبل از شروع ايام ماه مبارك رمضان، به طور آزمايشي، روزه‌داري را آغاز كرده و طي روز، به ترتيب زير، قند خون خود را آزمايش كنند:

▫️ قبل از سحر (حداكثر 130 ميلي‌گرم درصد)

▫️2 ساعت بعد از سحر (حداكثر 180 ميلي‌گرم درصد)

▫️بين ساعت 1 تا 3 بعدازظهر (كمتر 70 ميلي‌گرم درصد نباشد)

▫️قبل از افطار (حداكثر 130 ميلي‌گرم درصد)

▫️۲ ساعت بعد از افطار
(حداكثر 180 ميلي‌گرم درصد)

»» در صورتي كه مقدار قند خون اين افراد در محدودة مقادير ذكر شده در بالا قرار داشته باشد و نيز دچار عوارض پيشرفته ديابت هم نباشند قادر خواهند بود روزه بگيرند كه در آن صورت بايد هنگام افطار، قبل از خوردن هر غذايي، قرص خود را ميل كرده و پس از مدتي، شروع به خوردن غذا كنند.

»» هنگام سحر نيز بايد مقدار داروی مصرفی روزانه خود را به نصف كاهش دهند و حتماً فراموش نشود 2 ساعت بعد از افطار و 2 ساعت بعد از خوردن سحري، قند خون يا قند ادرار خود را آزمايش كنند.

 افرادي كه بدون دارو قند خون خود را كنترل مي‌نمايند: ايشان با مشورت پزشك معالج خود مي‌توانند روزه بگيرند.

علاوه بر اين، بايد مقدار غذاي افطار خود را نيز به 2 تا 3 وعده تقسيم و هنگام افطار، از خوردن همة مواد غذايي در يك زمان، جداً خودداري كنند.

در هر حال، نبايد فراموش كنيد كه طي روزه‌داري مقدار كالري دريافتي روزانه بايد به دو سوم مقدار معمول كاهش يابد يعني: ”يك سوم كمتر از حد معمول، غذا ميل شود! “

»» شايان ذكر است كه متاسفانه در ايام روزه‌ داري، افراد به علت كاهش تحرك جسمي و تغذيه اضافي، دچار افزايش وزن مي‌شوند به همين دليل توصيه مي‌كنيم هر 2 تا 3 روز يك بار وزن خود را اندازه‌گيري نمايند

با آرزوي قبولي طاعات و عبادات.

 کانال انجمن دیابت ایران:
@IranianDiabetesSociety

[ كنترل ديابت(دكتر ياوري)] کنترل دیابت در روزه‌داری (جهت همکاران پزشک)

▫️روزه‌داری در ماه رمضان می‌تواند عامل نوسانات گسترده‌ای در سطوح قند بیماران دچار دیابت و منجر به یک چالش پزشکی برای بیماران و پزشکان آن‌ها شود و به افزایش خطر بروز عوارض متابولیک شامل افت قند خون، افزایش قند خون، کتواسیدوز متابولیک، از دست دادن آب بدن (دهیدراسیون) و ترومبوز بیانجامد. آموزش مناسب به بیماران، برآورد و درجه‌بندی میزان خطر و تعدیل داروهای دیابتی می‌تواند از بروز این عوارض جلوگیری کند.

نکات کلیدی

- بیمار دچار دیابت به‌محض بروز علایم و نشانه‌های افت قند خون در هنگام روزه‌داری، به‌منظور پیشگیری از بروز عوارض شدید، باید #روزه خود را بشکند.

- مدیریت عوارض در دوره روزه‌داری همانند سایر ماه‌های سال است.

- این‌که نمونه‌گیری از نوک انگشت طی زمان روزه‌داری منجر به شکسته شدن روزه می‌شود تصوری غلط است و این امر باید در برنامه‌های آموزشی مختص بیماران در ماه رمضان مورد توجه قرار گیرد.

کنترل دیابت در روزه‌داری

حدود ۵۰ میلیون نفر از بیماران دچار دیابت در سرتاسر دنیا در ماه رمضان روزه می‌گیرند. براساس یک بررسی انجام‌شده در ۱۳ کشور اسلامی، حدود ۲/۹۴٪ بیماران مسلمان دچار دیابت حداقل ۱۵ روز و حدود ۶۷٪ آن‌ها تمام ماه رمضان در حال روزه هستند. ساعات روزه‌داری ممکن است بین ۱۴ تا ۱۸ ساعت به طول کشد و طی این ساعات فرد باید از خوردن، آشامیدن، فعالیت جنسی، استفاده از دارو و کشیدن دخانیات خودداری کند که این امر با چالش‌های مختلفی از جمله افزایش خطر بروز عوارض حاد متابولیک همراه است.
هدف از مراقبت‌های ماه رمضان در این بیماران عبارت است از کمک به آن‌ها برای روزه گرفتن بدون بروز عوارض جدی و قادر ساختن آن‌ها به تعدیل سبک زندگی خود منطبق با این هدف.

?عوارض متابولیک بالقوه

عوارض متابولیکی که طی دوره روزه‌داری ممکن است بروز کند عبارت است از: افت قند، از دست دادن آب بدن، کتواسیدوز دیابتی، بالا رفتن قند خون و ترومبوز.

- افت قند: خطر بروز افت قند در بیماران دچار نوع ۱ دیابت ۴/۷ برابر و در بیماران دچار نوع ۲ معادل ۷/۵ برابر است. البته این امر به‌دلیل این‌که افت قند خفیف تا متوسط اغلب نیازمند مداخله پزشکی نیست، معمولاً کمتر از واقع گزارش می‌شود. عوامل اصلی بروز افت قند در روزه‌داری عبارت است از: مدت طولانی ناشتایی، نخوردن سحری و عدم تعدیل صحیح دوز و زمان مصرف دارو.

- کتواسیدوز دیابتی: عدم کنترل مناسب مصرف غذا در افطار و کاهش بیش از اندازه دوز انسولین در اثر ترس از افت قند، استرس حاد، بیماری یا عفونت عوامل اصلی کتواسیدوز دیابتی در این دوران هستند.

- از دست دادن آب بدن و ترومبوز: تعریق شدید ناشی از فعالیت‌های فیزیکی و دیورز اسموتیک در بیماران ضمن کنترل نامناسب دیابت ممکن است طی ساعات طولانی روزه‌داری به‌ویژه در هوای گرم سبب دهیدراسیون بیماران شود. همچنین دیابت را می‌توان یک وضعیت مساعد کننده انعقاد دانست و دهیدراسیون سبب افزایش خطر ترومبوز می‌شود.

اهداف اصلی مدیریت درمانی در هنگام روزه‌داری

مهم‌ترین جنبه‌های مدیریت درمان دیابت طی دوره روزه‌داری عبارت است از:
- ارزیابی و خطرسنجی پیش از ماه رمضان
- ارتقای آگاهی بیمار با آموزش توصیه‌های مهم مرتبط با رمضان
- تنظیم دستورالعمل برای تعدیل رژیم غذایی متناسب با روزه‌داری
- تعدیل دوز و زمان مصرف داروهای دیابتی
- تشویق به اندازه‌گیری مکرر سطوح قند خون
- توصیه‌های لازم به بیماران در مورد هنگام شکستن روزه
- مدیریت عوارض.
[Forwarded from N  Soofi zade]
ملاحظات روزه داری

دکتر نادر صوفی زاده؛ متخصص داخلی / فوق تخصص قلب

قسمت اول

در افراد کاملا سالم روزه داری معمولا بخوبی تحمل شده و عارضه مزمن و پایداری ندارد، با این حال بعلت طولانی بودن ساعات روزه داری در حال حاضر(حدود شانزده ساعت) لازم است که برخی ملاحظات در نظر گرفته شود.

-جلوگیری از کاهش آب بدن
خوردن میوه و سبزیجات در سحر و مایعات کافی بین افطار و سحر ،عدم مصرف غذاهای شیرین و قهوه ،پرهیز از فعالیت سنگین و تعریق شدید بخصوص در هوای گرم و زیر آفتاب

-تغییرات وزن
*در صورت رعایت رژیم غذایی متعادل،روزه میتواند باعث کاهش وزن بین ۳۰۰گرم تا سه کیلو بشود که در افراد با وزن اضافی و چاقی مختصری بیشتر از افراد دیگر است.البته تقریبا تمام افراد طی چند هفته بعد از ماه رمضان سریعا به وزن قبلی برمیگردند.
*کاهش وزن بیشتر از ده درصد وزن کل بدن ممکن است باعث کمبودهایی در بدن و همچنین ضعف سیستم ایمنی و دفاعی بدن شود
*در صورت عدم رعایت رژیم متناسب و عدم تحرک ممکن است برخی افراد افزایش وزن در ماه رمضان داشته باشند

-چربیهای خون
رژیم غذایی متعادل در روزه داری میتواند باعث کاهش چربیهای خون شود،هر چند که در طی چند هفته بعد از ماه رمضان سریعا به حد فبلی بر میگردد و از طرف دیگر غذاهای سرخ کردنی و پر چرب و پر کالری که اغلب با کاهش تحرک در ماه رمضان همراه است میتواند باعث افزایش چربیهای خون شود

-خواب
*به علت بیدار شدن سحر و خواب منقطع در طول شب و کاهش خواب عمیق شبانه ممکن است فرد روزه دار در طی روز دچار خواب آلودگی شود و کمبود خواب شبانه را با افزایش خواب روزانه جبران کند
*توصیه ها جهت کاهش اختلال خواب:هر شب در ساعت معینی بخوابید،پرهیز از خوردن غذای سنگین در نزدیکیهای زمان خواب، کاهش مصرف مواد محرک مثل قهوه و ادویه و نوشابه

- بارداری
روزه داری بعلت مواردی مثل افزایش اوره خون و ...ممکن است منجر به کاهش وزن تولد نوزاد و ضریب هوشی پایین و حتی مرگ داخل رحمی جنین و یا اختلال قلبی و افزایش استعداد به دیابت در نوزاد شود که این امر بخصوص در سن بارداری کمتر از پنج ماه و در روزه داریهای بیش از ده تا دوازده ساعت بیشتر مطرح است
بنابراین روزه داری در بارداری ممنوع است

-شیردهی
*تغذیه شیرخوار در شش ماه اول رندگی بطور کامل از شیر مادر و بعد از ان نیز تا یک سالگی اکثریت مطلق تغذیه شیر خوار از شیر مادر میباشد.
*از طرف دیگر روزه داری باعث کاهش ریز مغذی ها (ویتامینها و مواد معدنی) در شیر میشود و در مادرانی که از ابتدا شیر کمتری دارند ممکن است بعلت کاهش اب بدن در روزه داری طولانی دچار کاهش بیشتر ترشح شیر از پستان شوند.
*برخی شیرخواران نیز به دلایل خاصی نیاز به تغذیه مکرر و بیش از حد معمول دارند.
بنابراین در شیردهی روزه داری ممنوع است.

-جلوگیری از سردرد
علت اصلی سردرد در روزه داری گرسنگی،کم ابی بدن،افت قند خون،خواب ناکافی و وابستگی به چای پر رنگ و قهوه است و توصیه ها برای جلوگیری از ان شامل:
مصرف مایعات کافی بین افطار و سحر،مصرف سبزیجات در سحر،ترک سیگار،اجتناب از نور مستقیم افتاب،کاهش فعالیتهای سنگین،کاهش وابستگی به قهوه و چای پر رنگ قبل از ماه رمضان

-ورزش
بهترین زمان ورزش در ماه رمضان دو تا سه ساعت بعد از افطار است
[Forwarded from N Soofi zade]
ملاحظات روزه داری

دکتر نادر صوفی زاده؛متخصص داخلی /فوق تخصص قلب
قسمت دوم

-دیابت
*در صورتی که قند خون کاملا کنترل باشد و عوارض دیابت (مثل اختلال کلیوی ناشی از دیابت و ...) وجود نداشته باشد با پایش قند خون در منزل میتوان روزه گرفت، اگر در طی روزه داری قند خون به زیر ۸۰-۶۰ یا بالای ۳۰۰ برسد، از نظر پزشکی باید روزه شکسته شود
*در موارد زیر روزه ممنوع است: قند خون بالای کنترل نشده، وجود عوارض دیابت (مثل دفع پروتئین در ادرار یا نارسایی کلیوی)،افت قند خون یا کاهش هوشیاری در چند ماه اخیر
*دوز داروهای موقع سحر ممکن است کاهش داده شود و در صورتی که تعداد داروهای مصرفی کم باشد بهتر است در افطار مصرف شود
دوز انسولین نیز معمولا در وعده سحری به میزان ۱۵-۵۰٪ با مشورت پزشک کاهش داده میشود

-فشار خون
*در فشار خون های کنترل شده ؛خصوصا اگر تعداد داروهای مصرفی بیمار کم باشد روزه داری منعی ندارد، روزه خصوصا اگر با کاهش وزن همراه باشد ،حتی ممکن است تا حدی به کنترل فشار خون کمک کند ولی بخصوص در روزهای اول ماه رمضان(بویژه عصرها) فشار خون باید مرتبا کنترل شود
*اگر قبل از ماه رمضان فشار خون بیمار بالای پانزده باشد یا در طول روز نوسان زیادی داشته باشد و یا وابسته به مصرف تعداد زیاد دارو جهت کنترل فشار خون باشد ،روزه داری توصیه نمیشود
*اگر فردی داروهای دیورتیک(ادرار اور)(فوروزماید،تریامترن اچ،هیدروکلروتیازید) مصرف میکند بهتر است در افطار مصرف کند تا در طول روز باعث کم ابی و تشدید تشنگی نشوند

بیماری های قلبی
*در افراد با تنگی و گرفتگی رگهای کرونر قلب[با آنژیوپلاستی (جراحی باز قلب یا استنت (فنر)گذاری) یا فقط تحت درمان دارویی ]،در صورتی که بیمار بدون علامت باشد معمولا روزه داری مشکلی ایجاد نمیکند ولی در صورتی که بیمار علایمی مثل درد سینه و ... دارد ،روزه داری توصیه نمیشود. در هر صورت داروهای قلبی نباید قطع شوند
*در افراد با نارسایی قلبی(یا به اصطلاح گشادی و ضعیف بودن قلب) نیز در موارد خفیف و بدون علامت و وضعیت پایدار بیمار،روزه داری ممکن است بخوبی تحمل شود ولی در نارسایی حاد قلبی و در بیماران علامتدار و وضعیت ناپایدار بالینی و یا ‌وابستگی به داروهایی مثل فوروزماید نباید روزه بگیرند
*بیماری دریچه های قلب به تنهایی معمولا منعی جهت روزه داری نیستند
*مصرف وارفارین منعی جهت روزه داری نمی باشد ولی مواظب تغییرات PT (با انجام ازمایش ) بود

-بیماریهای کلیه
*یکی از مواردی که باعث عود و تشدید سنگ کلیه میشود تغلیظ و کاهش حجم ادرار در اثر کم آبی بدن است بنابراین بخصوص در افراد با دفع مکرر سنگ کلیه یا دفع سنگ در چند ماه اخیر،روزه داری توصیه نمیشود
*در نارسایی کلیه (تنبلی و کم کاری کلیه) و افزایش کراتینین،روزه داری بعلت خطر تشدید بیماری ، ممنوع است
*در افراد با دفع پروتئین در ادرار، روزه داری اثر نامطلوبی روی کلیه داشته و ممنوع میباشد

سنگ  کیسه صفرا
اگر سنگ کیسه صفرا بدون علامت باشد ممکن است روزه عارضه ایی نداشته باشد ولی در افراد علامتدار و یا سابقه حملات درد ناشی از سنگ، روزه توصیه نمیشود زیرا تغلیظ صفرا در روزه داری ممکن است باعث تشدید رسوب صفراوی و علامت دار شدن ان شود.

-ناراحتی معده
*روزه باعث افزایش اسید معده میشود و میتواند باعث علایمی مثل ورم و سوزش معده و نفخ شود
از طرف دیگر مصرف یکجای حجم زیاد غذا که اغلب با دراز کشیدن بلافاصله بعد از آن و یا مصرف سیگار همراه است میتواند باعث تشدید ریفلاکس(برگشت اسید معده به مری) شود
*توصیه ها برای پیشگیری :
عدم مصرف غذای حجیم در زمان کوتاه،عدم مصرف غذاهای تند و ترشیجات،قطع سیگار و عدم دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن،چای کم رنگ و کاهش مصرف قهوه،مصرف داروهای معده

*روزه میتواند باعث عود زخم معده یا دوازدهه و افزایش عوارض آنها(خونریزی معده و حتی سوراخ شدن معده ) شود بنابراین در این افراد توصیه نمیشود

-تیروئید
بیماریهای تیروئید (پرکاری یا کم کاری) در صورتی که با درمان تحت کنترل باشند منعی جهت روزه داری نیستند

-کرونا ویروس
با توجه به اینکه یکی از توصیه ها در پیشگیری از کرونا نوشیدن مایعات و اجتناب از خشکی مخاطات و گلو است بنابراین افراد روزه دار از این نظر باید احتیاط لازم را داشته باشند

-در نقرس و اسید اوریک بالا هم روزه داری توصیه نمی شود.
-روزه باعث عود یا تشدید اسم نمیشود مصرف اسپری در روزه داری منعی ندارد